Wednesday 28 October 2015

૨૮ મી ઓક્ટોબર

ભગિની નિવેદિતા

             યુરોપના ભોગવિલાસ છોડી ભારતની આજીવન સેવા કરવા માટે, સ્વામી વિવેકાનંદ પાસે હિંદુ ધર્મની દીક્ષા લેનાર મહાન વિદુષી કુમારી ભગિની નિવેદિતા (મિસ માગરિટ નોબલ) નો જન્મ તા.૨૮-૧૦-૧૮૬૭ના રોજ આયર્લેન્ડના એક નાનકડા ગામમાં થયો હતો. હિંદુ સ્ત્રીઓમાં શિક્ષણ અને સંસ્કાર ફેલાવવા કલકતામાં ભગિનીગૃહ સ્થાપ્યું. હિંદની પ્લેગ, રેલ અને મેલેરિયા જેવી આપત્તિઓમાં તેમણે ખડેપગે જે સેવા ઉઠાવી તે તો કદી પણ ભૂલી શકાય તેમ નથી. તેમણે જે ૧૧ પુસ્તકો અને અનેક લેખો  લખ્યા છે તેમાં ભારતનો આત્મા જ પ્રકશે છે. ૧૩-૧૦-૧૯૧૧ની સવારે  એમનું અવસાન થયું. 

Monday 26 October 2015

૨૭ મી ઓક્ટોબર

વિજય મરચન્ટ

             ભારતીય ક્રિકેટ બેટ્સમેન વિજય મરચન્ટનો જન્મ ક્રિકેટનું સ્વર્ગ ગણાતાં  મુંબઇમાં ઇ.સ. ૧૯૧૧માં થયો હતો. સ્કૂલ તથા કૉલેજની ટીમોમાં કેપ્ટન તરીકે કામગીરી બજાવી. શોખીન ક્રિકેટપ્રેમીઓ દર શનિવારે બપોરે મરચન્ટને તેમની ઓફિસમાં ક્રિકેટ વિશે વિવિધ માહિતી મેળવવા આવતા. ક્રિકેટને તિલાંજલિ આપ્યા બાદ કોમેન્ટટર તરીકે સર્વોતમ સાબિત થયા. મેદાન પર ચાલી રહેલી મેચનું વર્ણન તે ખૂબ જ સુંદર રીતે કરતા. મંદબુદ્ધિના બાળકો પ્રત્યે તેમને ખૂબ જ લગાવ હતો. અંધજન અને અપંગોને પણ મદદરૂપ થયા હતા.તા.૨૭-૧૦-૧૯૮૭માં મુંબઇ ખાતે તેઓ અવસાન પામ્યા.    

૨૬ મી ઓક્ટોબર

ડૉ.વાલ્ડમેર હાફકીન

           ડૉ. વાલ્ડમેર હાફકીનનો જન્મ ઇ. ૧૮૬૦માં  રશિયાના ઓડેસા શહેરમાં થયો હતો. સ્નાતક થઇ જીનીવા વિશ્વવિદ્યાલયમાં જીવનશાસ્ત્રના મદદનીશ પ્રાધ્યાપક નિમાયા. પોતે શોધેલી કોલેરા વિરોધી રસીનો પ્રયોગ ભારતમાં કરવા વિનંતી કરી. ભારત આવીને એક જ વર્ષમાં પચીસ હજાર માણસોએ તેમની રસીનો લાભ લીધો. સમગ્ર વિશ્વમાં આ રસીની કદર થઇ. પેરીસ વિશ્વવિદ્યાલય તેમને ડી.એસ.સી. ની ઉપાધી આપી. હિંદી સરકારે તેને સી.આઇ.ઇ.નો  ખિતાબ આપ્યો. તેમણે ઊભી કરેલી પ્લેગ રીચર્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટને મુંબઇ સરકારે હાફકીન ઇન્સ્ટિટ્યુટ નામ આપી વિશાળ પાયા પર મૂક્યું. આ સંસ્થાએ રસી ઉપરાંત સાપના ઝેરની વિરુદ્ધ કાર્ય કરતું રસાયણ પણ બનાવ્યું. તા. ૨૬-૧૦-૧૯૩૦ના રોજ આ મહામાનવ પાર્થિવ જગત છોડી ગયા.   

Saturday 24 October 2015

૨૫ મી ઓક્ટોબર

ડૉ. ગણનાથ સેન

             ભારતીય વૈદકશાસ્ત્રના તજજ્ઞ ડૉ. ગણનાથ સેનનો જન્મ બંગાળમાં ઇ.સ. ૧૮૭૯ માં થયો હતો. ગણનાથે વેદોનું અધ્યયન કરીને પ્રાવીણ્ય મેળવ્યું હતું. સંસ્કૃત, તત્વજ્ઞાન વગેરેનો અભ્યાસ કરી બી.એ. ની પરીક્ષા ઉતીર્ણ કરી હતી. તેમણે પોતાના પિતાના નામને જોડીને વિશ્વનાથ વિદ્યાપીઠ ચલાવી જે આયુર્વેદની એક સુપ્રસિદ્ધ કૉલેજ ગણાઇ. ઉપરાંત કલકતામાં કલ્પતરુ પ્રસાદ નામનો વિશાળ અને ભવ્ય બંગલો પણ બનાવ્યો જ્યાં પછીથી કલ્પતરુ આયુર્વેદ વર્ક્સ નામનું ઔષધીઓનું કારખાનું તમણે શરૂ કર્યું. તેમણે શરીરશાસ્ત્ર’, દ્રવ્યગુણ વિજ્ઞાન જેવા અનેક પુસ્તકો લખીને, આયુર્વેદશાસ્ત્ર ને સમૃદ્ધ કર્યું. તા. ૨૫-૧૦-૧૯૪૪માં ડૉ.ગણનાથનું દેહાવસાન થયું.

Friday 23 October 2015

૨૪ મી ઓક્ટોબર

રાજવી ભગવતસિંહજી

          ભગતસિંહજીનો જન્મ તા. ૨૪-૧૦-૧૮૬૫ના રોજ ધોરાજી ખાતે થયો હતો. તેમણે રાજકુમાર કૉલેજમાં અંગ્રેજી કેળવણી લીધી. પછી તો ઘણી ડિગ્રીઓ પરદેશમાં પણ મેળવી હતી. પિતાના અવસાન પછી ગોંડલના રાજવી બન્યા તેમણે  એવી દીર્ઘર્દષ્ટિથી રાજ્ય ચલાવ્યું કે ગોંડલના રાજયનો ખૂબ ઝડપથી વિકાસ થયો અને પોતે પ્રજાપ્રિય થઇ પડ્યા. તેમણે રાજ્યમાં દરેક અઠવાડિયે ઓફિસરોની મુલાકાત લઇ કામકાજની તપાસ કરતા હતા. તેમને સૌથી વધુ કીર્તિ અપાવનાર તેમણે તૈયાર કરેલ ભગવત ગોમંડલ નામનો મહાન શબ્દકોશ છે. ૧૬ વર્ષની મહેનતના  અંતે ૨૫મી ઓગસ્ટ ૧૯૪૪ના રોજ ૯૦૨ પાનાનો દળદાર પ્રથમ ભાગ પ્રસિદ્ધ થયેલા કુલ નવ ભાગથી બનેલા આ કોશમાં ૨,૮૧,૩૭૭ શબ્દો અને ૯૨૭૦ જેટલા પાનાં છે. ભગવતસિંહજીએ ગુજરાતી ભાષાની ઉતમ સેવા કરી છે.

૨૩ મી ઓક્ટોબર

દિવ્યકાન્તભાઇ નાણાવટી
               રાજયના પૂર્વકાનૂનમંત્રી, જૂનાગઢના લબ્ધપ્રતિષ્ઠિત ધારાશાસ્ત્રી શ્રી દિવ્યકાંતભાઇ નાણાવટીનો જન્મ તા. ૨૩-૧૦-૧૯૨૩ના રોજ થયો હતો. બી.એ.નો અભ્યાસ પૂર્ણ કરી. ઇ.સ. ૧૯૪૮માં વકીલત શરૂ કરી. અનેક સંસ્થાઓ સાથે જોડાયેલ હોવા છતા રાજકારણમાં પણ સક્રિય રહેલાં. જૂનાગઢ જિલ્લા પંચાયતના પ્રમુખ તરીકે તેમજ નગરપાલિકાના પ્રમુખ તરીકે સેવા બજાવી હતી. ગુજરાત વિધાનસભામાં ચૂંટાઇને તેઓ ચીમનભાઇ પટેલની સરકારમાં કાયદામંત્રી તરીકે યશસ્વી કામગીરી કરેલી. ઉપરાંત રાજ્ય સરકારની પબ્લિક એકાઉન્ટન્ટ કમિટિમાં સભ્ય તરીકે અને વિધાનસભાની સમિતિના ચેરમેન તરીકે પાંચ વર્ષ સુધી રહ્યા હતા. પૂજ્ય મોરારીબાપુ, પૂજ્ય પ્રમુખસ્વામી વગેરેના પ્રીતિપાત્ર હતા. ઇ.સ. ૨૦૦૩માં દિવ્યકાંતભાઇનું નિધન થયું.

સોનેટના પ્રણેતા બળવંતરાય  ઠાકોર
              બળવંતરાય ઠાકોરનો જન્મ તા. ૨૩-૧૦-૧૮૬૯ના રોજ ભરૂચ મુકામે થયો હતો. તેઓ સાહિત્ય જગતમાં બ.ક.ઠાકોરના ટૂંકા નામથી જાણીતા હતા.
              પ્રાથમિક શિક્ષણ ભરૂચમાં, માધ્યમિક શિક્ષણ રાજકોટમાં પુરું કરી ભાવનગરની શામળદાસ કૉલેજમાં તેઓ જોડાયા. ડેક્કન કૉલેજમાંથી ઇતિહાસ વિષય સાથે બી.એ. થયા. કવિ કાલિદાસના શાકુંતલમ નાટકનો ગુજરાતીમાં અનુવાદ એ એમનું પ્રથમ પુસ્તક હતું. ત્યારબાદ બીજા નાટક માલવિકાગ્નિમિત્ર નો અનુવાદ કર્યો.

                  સોનેટનો એક સુંદર સંગ્રહ મ્હારાં સોનેટ નામે પ્રગટ કર્યો. જૂનું પિયરઘર એમનું સુંદર સોનેટ કાવ્ય છે. નવા ઊગતા કવિઓને માર્ગદર્શન મળી રહે તે માટે કવિતા શિક્ષણ નામે પુસ્તક પ્રગટ કર્યું. ઊગતી જવાની નામે નાટકનું પુસ્તક અને સોવિયેટ નવજુવાની નામે નવલિકા સંગ્રહનાં પુસ્તકો પણ આપ્યાં.  

૨૨ મી ઓક્ટોબર

વિઠ્ઠલભાઇ પટેલ
            બ્રિટીશ શાસનકાળથી વડી ધારાસભાના અધ્યક્ષ બનનાર પ્રથમ હિંદી ગરવા ગુજરાતી વિઠ્ઠલભાઇ પટેલનો જન્મ ઇ.સ. ૧૮૭૩માં નડિયાદ મુકામે થયો હતો. કેળવણી પ્રથા અનુસાર એડવોકેટની પરીક્ષા પસાર કરી લંડન જઇ બેરિસ્ટર થયા. વતનમાં ખેડૂતોના પ્રશ્નો ઉકેલવાની એમને ઇચ્છા જાગી અને એ માટે ચૂંટણીમાં ઝંપલાવી ધારાસભામાં પહોંચ્યા. ખેડા સત્યાગ્રહમાં તેમણે ગાંધી ચિંધ્યા માર્ગે સફળ કામગીરી બજાવી હતી. પરદેશી કાપડના બહિષ્કારની ઝુંબેશ ઉપાડી લીધી. કપરી બીમારીનો ઇલાજ કરાવવા તે વિયેના ગયા અને ત્યાં જ તા. ૨૨-૧૦-૧૯૩૩ના રોજ તેમનું અવસાન થયું.



અમૂલના સ્થાપક ત્રિભૂવનદાસ પટેલ
             ત્રિભૂવનદાસ પટેલ ૧૯૪૬માં ખેડા જિલ્લામાં દૂધ ઉત્પાદક સહકારી મંડળી  સ્થાપી, જે અમૂલના નામથી વિશ્વભરમાં જાણીતી થઇ.
             શ્વેતક્રાંતિના પ્રતિક સમી અમૂલ ડેરીના સ્થાપક ત્રિભુવનદાસનો જન્મ ૨૨-૧૦-૧૯૦૩ના રોજ આણંદના એક સુખી પરિવારમાં થયો હતો. માધ્યમિક શિક્ષણ પુરું કરી તેજસ્વી ત્રિભુવનદાસે આઝાદીની લડતમાં ઝંપલાવ્યું. ત્યારબાદ ગુજરાત વિદ્યાપીઠ માં ભણી સ્નાતક થયા. લડતમાં ભાગ લેવા બદલ અનેકવાર ધરપકડ વહોરી અને જેલમાં પણ જઇ આવ્યા.
                અમૂલની સ્થાપના બાદ ત્રિભુવનભાઇને ડૉ. વર્ગીસ કુરિયન જેવા સન્નિષ્ઠ કાર્યકર મળી ગયા. બંનેની આગેવાની હેઠળ અમૂલે ઘણી પ્રગતિ કરી. આજે તે એશિયા ખંડની સહકારી ધોરણે ચાલતી સૌથી મોટી ડેરી ગણાય છે.
                 તેમને આંતરરાષ્ટ્રીય સન્માન મેગ્સેસ એવોર્ડ દ્વારા પણ સન્માનિત કરવામાં આવ્યા.   


Tuesday 20 October 2015

૨૧ મી ઓક્ટોબર

જયપ્રકાશ નારાયણ

          જયપ્રકાશ નારાયણનો જન્મ તા. ૨૧-૧૦-૧૯૦૨માં વિજયાદશમીના દિવસે થયો હતો. કૉલેજ શિક્ષણ દરમિયાન જ તેમને રાષ્ટ્રીયતાના સંસ્કાર મળ્યા હતા. ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવવા અમેરિકા જઇ ભણતર અને ઘડતર બંને મેળવ્યા.આદર્શ દંપતિએ આજીવન બ્રહ્મચર્યનું  પાલન કર્યું. અમેરિકાથી પાછા ફર્યા ત્યારે જયપ્રકાશજી સામ્યવાદી રંગે રંગાઇ ચૂક્યા હતા. બિહારના દુષ્કાર વખતે, ગુજરાતના નવનિર્માણ આંદોલનમાં, બિહાર આંદોલન તેમજ કટોકટી વખતે તેમણે જબરજસ્ત ભૂમિકા ભજવી હતી. ઇ.સ. ૧૯૭૯માં તેઓ ચિરનિદ્રામાં પોઢી ગયા.   

૨૦ મી ઓક્ટોબર

ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠી

             સરસ્વતીચંદ્ર મહાન ગ્રંથના કર્તા, ગુજરાતી સાહિત્યના પંડિત યુગના ર્દષ્ટા શ્રી ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠીનો જન્મ તા. ૨૦-૧૦-૧૮૫૫ માં નડિયાદ મુકામે થયો હતો. અનેક પ્રતિકૂળતા વચ્ચે એલ.એલ.બી. થઇ વકીલત શરૂ કરી અને વકીલાતમાંથી નિવૃતિ લીધી એ પહેલાં જ તેમના સરસ્વતીચંદ્ર (ભાગ-૧) અને સ્નેહમુદ્રા તો પ્રગટ  થઇ ચૂક્યા હતા. ઉપરાંત નવલરામ જીવનકથા’, દયારામનો અક્ષરદેહ તેમજ અનેક લેખો પણ આપ્યા. ગુણસુંદરી જેવું ગુણિયલ પાત્ર સર્જીને તો ગોવર્ધનરામે ગુર્જર નારીનું ગૌરવ વધાર્યું છે. ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના પ્રથમ પ્રમુખ તરીકે તેઓ જ પસંદગી પામ્યા હતા. આ મહાન સાહિત્યસ્વામીનું ઇ.સ. ૧૯૦૭ માં નિધન થયું.  

૧૯ મી ઓક્ટોબર

પાંડુરંગ શાસ્ત્રી દાદા
               સ્વાધ્યાય પ્રવૃતિના આદ્યસ્થાપક પૂજ્ય પાંડુરંગ શાસ્ત્રીનો જન્મ તા. ૧૯-૧૦-૧૯૨૦ના રોજ થયો હતો. શૈશવથી જ ભણવામાં હોશિયાર, વાચનશોખને કારણે મુંબઇની એશિયાટિક સોસાયટીની લાયબ્રેરીમાંથી લાવીને પશ્ચિમ તત્વજ્ઞાનનાં પુસ્તકો વાંચતા. સ્વમાની દાદા કહેતા : હું વશિષ્ઠ-વિશ્વામિત્રની પરંપરાનો બ્રાહ્મણ છું. કોઇનો આશ્રિત નહિ થાઉં, થઇશ તો માત્ર પ્રભુનો’. ગામડે-ગામડે ગીતાનો પ્રચાર કરનાર તેમના અનુયાયીઓ દ્વારા નિ:સ્વાર્થ ભાવે, કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરવા તીર્થયાત્રા, જેવા અનેક પ્રયોગોના માધ્યમથી સ્વાધ્યાય પ્રવૃતિ ચાલે છે. જેમાં યજમાને માત્ર પ્રકાશ, પાથરણું અને પાણીની નજીવી સહાય જ કરવાની હોઇ છે. ભીલ, માછીમાર, તથા ઉપેક્ષિત જાતિઓમાં જઇ જ્ઞાન અને સ્વમાન જ્યોત પ્રગટાવી છે. આ સંત સ્વાધ્યાયનો અર્થ સમજાવતા કહે છે કે સ્વાધ્યાય એટલે સ્વ નો અભ્યાસ’.સ્વમાં અહંકાર છે તેને દૂર કરવાનો છે. ત્યાં કોઇ ઉંચ-નીચ, અમીર-ગરીબ, શિક્ષિત-અશિક્ષિત નથી. પૂજ્ય દાદા તા. ૨૫-૧૦-૨૦૦૩ના રોજ સ્થૂળદેહનો ત્યાગ કરી પરમધામમાં પહોંચી ગયા.


૧૮ મી ઓક્ટોબર

દલિતોના ઉદ્ધારક મહાત્મા ફૂલે

              જ્યોતિરાવ ફૂલેનો જન્મ તા. ૧૮-૧૦-૧૮૨૭ ના રોજ મહારાષ્ટ્રમાં પુના મુકામે થયો હતો. અત્યંત ગરીબ પરિવારમાં  એમનો  જન્મ તેથી માંડ માંડ પ્રાથમિક શિક્ષણ પુરું કર્યું. અને પિતા અના માળીના વ્યવસાયમાં જોડાયા. છતાં અભ્યાસ તો ચાલુ રાખ્યો. તેમણે પુનામાં સૌપ્રથમ એક કન્યાશાળા શરૂ કરી. પોતાની નિરક્ષર  પત્ની સાવિત્રીબાઇ તે શાળાની પ્રથમ વિદ્યાર્થીની હતી. જ્યોતિરાવે કેટલાંક જાતિભેદ’, વિવેકસાર’, સાર્વજનિક સત્યધર્મ’, શિવાજીચાબડા’, અસ્પૃશ્યાચી કૈફિયત જેવા પુસ્તકો પણ લખ્યાં,

કમ્પ્યુટરનો બાદશાહ બિલ ગેઇટ્સ
            આ કમ્પ્યુટરમાં અમેરિકાના બિલ ગેઇટ્સે આઇ.ટી. ક્ષેત્રે વિન્ડોઝ-૯૫  સિસ્ટમ દ્વારા અદભૂત સિદ્ધિ મેળવી.આવા બિલ ગેઇટ્સનો જન્મ તા.૨૮-૧૦-૧૯૫૫ના રોજ અમેરિકાના સિયાટેલ મુકામે થયો હતો.
              કશુંક કરી નાખવાની ધગશવાળા બિલે માત્ર ૧૯ વર્ષની ઉંમરે ૧૯૭૫માં પોતાના એક મિત્ર સાથે જોડાઇ માક્રોસોફ્ટ નામની કંપની શરૂ કરી. ઓપરેટીંગ સિસ્ટમ માં ઘણા ફેરફારો કરી એનું નામ એમએસ-ડોસ આપ્યું અને તેનું લાયસન્સ આઇબીએમ  કંપનીને આપ્યું.
              બિલ ગેઇટ્સે કમ્પ્યુટર મશીન હાર્ડવેરને આપણી સાથે જોડાતી સોફટવેર ની અનિવાર્ય કડી વિકસાવવાનું કામ હાથ પર લીધું હતું. માઇક્રોસોફ્ટ કંપની જુદી જુદી લેંગ્વેજ અને પ્રોગ્રામના જે સોફટવેર જોઇએ તે વિકસાવવાનું કામ કર્યું.

             આજે તો મલ્ટીમિડીયા, ઇ-મેઇલ, ઇ-કોમર્સ જેવા અનેક ક્ષેત્રો ડિજિટલ કાર્ડમાં રૂપાંતર થવાથી માઇક્રોસોફ્ટ કંપની માટે નવી દિશા ખુલી ગઇ છે. આજે બિલ ગેઇટ્સની ગણના અબજોપતિમાં થાય છે. 

Saturday 17 October 2015

૧૭ મી ઓક્ટોબર

રત્નમણિરાવ જોટે
             ઇતિહાસવિદ શ્રી રત્નમણિરાવનો જન્મ તા. ૧૭-૧૦-૧૮૯૫માં ભૂજ મુકામે થયો હતો. નાનપણથી લખવાના તેઓ શોખીન હતા. ગુજરાતની સંસ્કૃતિ અને ઇતિહાસનું વિહંગાવલોકન નામે એક અભ્યાસપૂર્ણ લેખ લખ્યો ત્યારથી એમના તરફ સૌનું ધ્યાન ખેંચાયું હતું. તેમણે કુમાર સામયિકમાં અનેક માહિતીપ્રદ  શોધ નિબંધો લખવાનું કામ વર્ષો સુધી કરેલું. સંસ્કૃત વિષયના પણ તેઓ પંડિત હતા. અવારનવાર ગુજરાત સાહિત્ય સભા અને અખિલભારતીય પ્રાચ્ય પરિષદ માં ભાગ લીધો હતો. બાર વર્ષની લાંબી બિમારી ભોગવી. ઇ.સ. ૧૯૫૫માં મૃત્યુ પામ્યા.

તત્વચિંતક અને ગણિતજ્ઞ : સ્વામી રામતીર્થ
                

            તીર્થરામનો જન્મ હાલ પાકિસ્તાનમાં આવેલા ગુજરાનવાલા પ્રદેશમાં મુરલી નામના એક ગામમાં  થયો હતો. કુટુંબની દરિદ્ર અવસ્થામાં તીર્થરામનો આગળ અભ્યાસ ચાલુ રાખવો મુશ્કેલ હતો. છતાં સ્કોલરશીપ મેળવીને  આગળ અભ્યાસ ચાલુ રાખ્યો. ગણિત એમનો મનગમતો વિષય હતો તેથી તે વિષય સાથે બી.એ. ની પરીક્ષા પ્રથમ વર્ગમાં પ્રથમ નંબરે ઉતીર્ણ કરી. ૧૯૦૧ની સાલમાં ૨૮ વર્ષની ઉંમરે સંસારનો ત્યાગ કરી સ્વામી રામતીર્થ બન્યા. હિમાલયમાં ફર્યા. સ્વામી રામતીર્થ ભારતીય સંસ્કૃતિના સાચા અર્થમાં રાજદૂત હતા. 

૧૬ ઓક્ટોબર

                                           રાષ્ટ્રવીર છેલભાઇ
               
            શૌર્યવંતા રાષ્ટ્રભક્ત છેલભાઇનો જન્મ તા. ૧૬-૧૦-૧૮૮૯ના રોજ થયો હતો. ધ્રાંગધ્રાના રાજવી શ્રી અજિતસિંહજીએ છેલભાઇને  પારખી લીધા અને રાજ્યની લશ્કરી પાંખમાં અફસરપદે નિમણૂંક કરી. વીર છેલભાઇએ મહાભયંકર એવી અનેક અસુર ટોળીઓનો નાશ કરી જનતાને અભયદાન આપ્યું. તેમના પુનિત સ્પર્શે ઘણાં દાનવ માનવ બન્યા હતા. બ્રિટિશ હકૂમતને છેલભાઇ ઘોડેસવારીમાં  ભલભલાને ભૂ પાઇ દેતા. નિશાનબાજીમાં પણ એવા  જ પાવરધા. આ વિરલ વિભૂતિ પુરુષનું અવસાન ઇ.સ. ૧૯૫૬માં રાજકોટ મુકામે થયું. 


Thursday 15 October 2015

૧૫ મી ઓક્ટોબર

શેખાદમ આબુવાલા
           શેખાદમનો જન્મ અમદાવાદમાં તા. ૧૫.૧૦.૧૯૨૯ ના રોજ થયો હતો. શેખાદમ બાળક હતા  ત્યારે ધિરતે બાદલ’,ખૂલતે બાદલ જેવા સંગ્રહ ની રચના કરી હતી. તેમણે એમ.એ. ની ડિગ્રી મેળવી શિક્ષક તરીકે સેવા પણ બજાવી હતી. વિદ્યાર્થી સમયકાળ દરમિયાન તેમનાં ત્રણ કાવ્યો સંસ્કૃતિ માં પ્રગટ થયા.શેખાદમનાં લગભગ ૧૪ જેટલાં કાવ્યસંગ્રહો પ્રસિદ્ધ થયા છે. ગઝલે સનમ, સોરી લટ વગેરેના સર્જનથી તેમને પ્રસિદ્ધિ મળી. તેમની નવલકથાઓમાં તું એક ગુલાબી સપનું છે.’, ફૂલ બનીને આવજે’,આયનામાં કોણ છે વગેરેનો સમાવેશ થય છે. શેખાદમ રચિત ગીતો વિખ્યાત ગાયક પંકજ ઉધાસના સ્વરથી ગવાયેલાં છે. ઇ.સ. ૧૯૮૫ માં તેમનું અવસાન થયું.

મોગલ સમ્રાટ અકબર
               અકબરનો જન્મ તા. ૧૫ ઓક્ટોબર ૧૫૪૨ ના રોજ ઉમરકોટના કિલ્લામાં થયો હતો. તે સમયે તેમના પિતા દુશ્મનોના હુમલાથી નાસભાગ કરતા હતા.
        સીડી પરથી ગબડી પડતાં પિતા હુમાયુ મૃત્યુ પામ્યા હતા. તેથી માત્ર ૧૩ વર્ષની ઉંમરે તેમને રાજ્ય વહીવટ સંભાળવાની જવાબદારી લેવી પડી હતી. રઝળપાટના લીધે અકબર અક્ષરજ્ઞાનથી વંચિત રહી ગયા હતા. અકબર દૂરંદેશી હતા. તેણે હિંદુઓને પોતાના મિત્રો બનાવ્યા હતા. રાજસ્થાનની રાજકન્યા જોધાબાઇ સાથે લગ્ન કર્યા. પોતાના દરબારમાં હિંદુઓને ઊંચા હોદ્દા આપ્યા.   જજિયાવેરો નાબૂદ કર્યો. તેમના દરબારમાં બીરબલ, તાનસેન, ટોડરમલ જેવા નવરત્નો બિરાજતા હતા. બધા ધર્મોનો સાર લઇ તેમણે એક નવા માનવતાવાદી વિશ્વ ધર્મ દિને ઇલાહી ને સ્થાપના કરી હતી.



Wednesday 14 October 2015

૧૪ મી ઓક્ટોબર

નિખિલ બેનર્જી


              સમર્થ સિતારવાદક નિખિલ બનર્જીનો  જન્મ તા. ૧૪-૧૦-૧૯૩૧ ના રોજ કલકતામાં થયો હતો. માત્ર નવ વર્ષની ઉંમરે સિતારકલામાં પ્રવીણ બની ગયા હતા. કલકતામાં અલીઅકબરખાન કૉલેજ ઑફ મ્યુઝિક માં અધ્યાપક તરીકે નિમણૂંક પામીને, સંગીતના વિકાસ અને વિસ્તાર માટે યોગદાન આપતા રહ્યા. તેમના વાદનમાં પ્રારંભિક આલાપથી શરૂ કરીને ઝાલા સુધી સમાનતા બની રહે છે. વગાડતી વખતે પોતાના પ્રકારો ગમક, સપાટ, બઢત વગેરે પ્રસ્તુત  કરવા તેમજ મિજરાબના વિભિન્ન બોલો રજૂ કરવામાં. તેઓ એમ માનતા કે મહાન કલાકાર એ છે કે જે પોતાની કલામાં એવી નવીનતા ઉત્પન્ન કરે કે શ્રોતાઓને રસ પડે તો જ સંગીત લોકહ્રદય સુધી પહોંચે છે. ઇ.સ. ૧૯૮૬ માં તેઓનું અવસાન થયું.

Tuesday 13 October 2015

પાવાગઢ -ચાંપાનેર

                        પાવાગઢ ગુજરાત રાજ્યના પંચમહાલ જિલ્લામાં હાલોલ તાલુકા પાસે આવેલો એક પર્વત છે. આ પર્વતની તળેટીમાં ગુજરાતની એક સમયની રાજધાની રહી ચુકેલું ઐતિહાસિક ચાંપાનેર ગામ વસેલું છે તેમજ આ પર્વતની ટોચ પર આવેલા મહાકાળી માતાના મંદિરને કારણે આ સ્થળ ગુજરાતનાં પવિત્ર યાત્રાધામ પૈકીનું એક મહત્વનું તીર્થસ્થળ ગણાય છે.


         શ્રદ્ધાળુઓને પાવાગઢ પર ખૂબ જ શ્રદ્ધા છે. લોકો નવરાત્રીના નવ દિવસે વિશેષ પાવાગઢ જવાનું પસંદ કરે છે. દર વર્ષે નવરાત્રિ દરમિયાન હજારો દર્શનાર્થી પગપાળા મહાકાળી માતાજીના ધામમાં આવે છે. અને સમગ્ર ગુજરાતમાં કાળકા માતાના ગરબા ઘેર-ઘેર ગવાય છે. પાવાગઢની મહાકાળી માતાજીની શકિતપીઠ મહાશક્તિશાળી કહેવાય છે.
                 રમણીય પાવાગઢ પર્વતની તળેટીમાં વસેલું અનેક શિલ્પ-સ્થાપત્યો અને જાહોજલાલીપૂર્ણ ઈમારતોનો ભવ્ય ઐતિહાસિક વારસો ધરાવતું નાગર એટલે ચાંપાનેર. ભારતીય પુરાતત્વીય સર્વેક્ષણ અનુસાર ખડચંપાના રંગની આ ભૂમિ પર વનરાજ ચાવડાના મંત્રી ચાંપાએ ચાંપાનેર નગર વસાવ્યું હોવાનું મનાય છે.

આવી જ પાવાગઢ -ચાંપાનેર વિશેની અવનવી વાતો જાણવા માટે અને વૈશ્વિક સ્તરે પ્રખ્યાત થયેલ અને વિશ્વ વિરાસત ધાર્મિક સ્થળ વિશેની માહિતી પૂરી પાડતી અને પ્રવાસીઓ માટે માર્ગદર્શન રૂપ પાવાગઢ-ચાંપાનેરની વેબસાઇટ તારીખ ૧૩/૧૦/૨૦૧૫ ના રોજ ગુજરાત રાજ્યના મુખ્યમંત્રી શ્રીમતિ આનંદીબેન પટેલની હાજરીમાં પાવાગઢ ધાર્મિક સ્થળ ખાતેના વિકાસ કામોના ભૂમિપૂજન કાર્યક્રમ અંતર્ગત તેમના શુભ હસ્તે ખુલ્લી મૂકવામાં આવી. જેમાં ચાંપાનેરનો ઐતિહાસિક ઇતિહાસ,સ્થાપત્યો અને લોકવાયકાઓ તેમજ પ્રવાસ સ્થળ તેમજ અન્ય પ્રવાસીય સુવિધાઓ વિશેની માહિતી મૂકવામાં આવેલ છે. તો અવશ્ય મુલાકાત લો. 




હેલ્પ લાઈન નંબર
(02676) 293110/293048

 ઈમેલ

info@pavagadhchampaner.com

૧૩ મી ઓક્ટોબર

ભૂલાભાઇ  દેસાઇ


                ભૂલાભાઇ દેસાઇનો જન્મ તા. ૧૩-૧૦-૧૮૭૭ના રોજ વલસાડ પાસેના ભદેલી ગામમાં થયો હતો. મેટ્રિકની પરિક્ષા ઉતીર્ણ કરી, મુંબઇની કૉલેજમાં પ્રવેશ મેળવી. સ્કોલરશીપ પ્રાપ્ત કરી. શરૂઆતમાં પ્રાધ્યાપક બન્યા પણ થોડા જ સમયમાં શિક્ષણનું ક્ષેત્ર ત્યાગી તેઓએ એડવોકેટ થઇ મુંબઇ હાઇકોર્ટમાં વકીલાત શરૂ કરી. ધારાશાસ્ત્રી તરીકે તેમની ઘણી દલીલો તો ખુદ ન્યાયધીશોને માટે નવી વિચારણા માટે તક પૂરી પાડતી. વ્યક્તિગત સત્યાગ્રહમાં પણ ભાગ લઇ કારાવાસ ભોગવ્યો. ઇ. ૧૯૪૬માં શ્રી દેસાઇ આપણી વચ્ચેથી વિદાય થયા. 

૧૨ મી ઓક્ટોબર

ડૉ. રામનારાયણ લોહિયા


                 હિંદની સ્વતંત્રતાની લડતના અગ્રણી અને સુપ્રસિદ્ધ લેખક શ્રી રામમનોહર લોહિયાના જન્મ ઇ.સ. ૧૯૧૦માં ઉતરપ્રદેશના એક ગામડમાં થયો હતો. મેટ્રિકની પરિક્ષા પાસ કરી તેજસ્વી વિદ્યાર્થી તરીકે નામના મેળવી. યુનિવર્સિટીના અભ્યાસ દરમિયાન જ રામમનોહરે રાજકારણમાં રસ દાખાવવા માંડયો. હિંદ છોડો ચળવળ સમયે ભૂગર્ભમાં ચાલી જઇ જયપ્રકાશ સાથે સામ કર્યુ. રાજદ્રોહના અપરાધ સબબ તેમની ધરપકડ કરી. તેમણે સમાજવાદી પક્ષ સ્થાપ્યો, અને મેનકાઇન્ડ ના સંપાદક બન્યા દરમિયાન સમાજવાદી અને પ્રજા સમાજવાદી પક્ષનું જોડાણ થયું આમ છતાં શ્રી લોહિયાનો હિન્દી ભાષાને રાષ્ટ્રભાષા બનાવવામાં અછૂતોને વધુ અધિકારો આપવા તેમજ કૉગ્રેસ સાથે અસહકારનું વલણ ચાલુ રાખવા સતત આગ્રહ ચાલુ રાખ્યો. તા. ૧૨-૧૦-૧૯૬૭ના રોજ તેમણે ફાની દુનિયા છોડી દીધી ત્યારે દેશજનોની આંખો ભીની બની ગઇ હતી. 

૧૧ મી ઓક્ટોબર

પંડિત બેચરદાસ
         વિદ્ધાન પંડિત બેચરદાસનો જન્મ વલ્લભીપુરમાં થયો હતો. બચપણથી જ ભણવામાં તેજસ્વી. કાશી જઇને ભણવાની અદમ્ય ઇચ્છાથી પ્રેરાઇને ઘરમાં જાણ કર્યા વિના તેઓ કાશી ચાલ્યા ગયા અને ત્યાં સંસ્કૃત વ્યાકરણનો અભ્યાસ કરવા માંડયો. સંસ્કૃત-પ્રાકૃત ઉપરાંત પૈશાચી, અપભ્રંશ ભાષામાં પણએ નિષ્ણાત થયા. હેમચંદ્રનો કોશ એમણે કંઠસ્થ કરેલો. જૈન નંદીસૂત્ર અને આચારાંગ’, એમણે કંઠસ્થ કર્યા હતા. જૈન સાહિત્યિક સંશોધક નામના એક ત્રૈમાસિકના સંપાદનમાં એમણે સહાયક તરીકે કામ કરેલું. તા. ૧૧-૧૦-૧૯૮૧ના રોજ અમદાવાદમાં અવસાન થયું.


કેળવણીકાર મગનભાઇ દેસાઇ

                  વિદ્યાર્થીને કેળવણી તો તેની માતૃભાષામાં જ મળવી જોઇએ આ વિચાર હતો મગનભાઇ દેસાઇનો. મગનભાઇએ ઉચ્ચ શિક્ષણના માધ્યમ તરીકે ગુજરાતી ભાષા- માતૃભાષાની હિમાયત કરી અને તે કાર્ય કરીને જ જપ્યા. મગનભાઇ દેસાઇનો જન્મ ૧૧ ઑક્ટોબર, ૧૮૯૯ના રોજ નડિયાદમાં થયો હતો. ભણવામાં તેજસ્વી મગનભાઇ મેટ્રિકમાં મુંબઇ યુનિવર્સિટીમાં ત્રીજા નંબરે આવ્યા હતા. ગુજરાત વિદ્યાપીઠમાંથી તેઓ સૌપ્રથમ સ્નાતક અને પછી  અનુસ્નાતક થયા. તે પછી તે જ વિદ્યાપીઠમાં જોડાયા. મહાદેવ દેસાઇ મહાવિદ્યાલય  શરૂ થતા તેના પ્રથમ આચાર્ય બન્યા. સાથે જોડણીકોશના તેઓ મુખ્ય સંપાદક હતા. ગુરૂ નાનકદેવના જયજી અને સુખમની’ ના અનુવાદ ગ્રંથો તેમણે આપ્યા. તેમણે સુદામાચરિત’, કુંવરબાઇનું મામેરું અને નળાખ્યાન જેવા ગ્રંથોનું સંપાદન કર્યુ હતું.


Saturday 10 October 2015

૧૦ મી ઓક્ટોબર

સુબ્રહ્મણ્યમ ચંદ્રશેખર

        નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા, ભૌતિક વિજ્ઞાની સુબ્રહ્મણ્યમ ચંદ્રશેખરનો જ્ન્મ તા.૧૦-૧૦-૧૯૧૦ ના રોજ લાહોરમાં થયો હતો. અગિયાર વર્ષની ઉંમર સુધી તેમણે ઘર આગળ જ અભ્યાસ કર્યો હતો. ત્યાર બાદ એમ.એ. થઇ કેમ્બ્રિજમાં પી.એચ.ડી.ની  ડિગ્રી મેળવી અમેરિકા જઇ યર્કીઝ વેધશાળામાં સહાયક સંશોધક તરીકે કામ કર્યું. તેમનું મૂળ સંશોધન ક્ષેત્ર  મુખ્યત્વે તારાઓના બંધારણનો  અભ્યાસ તથા તારાઓની અંદર ચાલતી ઊર્જાના સ્થાનાંતરની પ્રક્રિયાઓના અભ્યાસને લગતું રહ્યું હતું. વૈજ્ઞાનિક ક્ષેત્રે તેઓ ચંદ્રના હુલામણા નામથી ઓળખાતા. ભારત સરકારે તેમને પદ્મ વિભૂષણ નો ખિતાબ એનાયત કર્યો હતો. ઉપરંત લંડનની રોયલ સોસાયટીએ કોપ્લે ચંદ્રક’, આર.ડી.બિરલા મેમોરિયલ એવોર્ડ તથા વેણુ બાપુ મેમોરિયલ એવોર્ડ પણ તેમને એનાયત થયા હતા. ઇ.સ. ૧૯૯૫માં અમેરિકાના શિકાગો ખાતે એમનું અવસાન થયું.

Friday 9 October 2015

૯ મી ઓક્ટોબર

ધર્માનંદ કોસંબી

             
               ધર્માનંદ કોસંબીનો જન્મ તા. ૯-૧૦-૧૮૭૬ના રોજ ગોવાના સાખવળ ગામે થયો હતો. પૂનાના ડૉ. ભાંડારકરની મદદથી સંસ્કૃતનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો. અભ્યાસ અને બૌદ્ધ ધર્મના જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ અર્થે તેમણે ભારતમાં  ઠેર ઠેર ભ્રમણ કરવું પડ્યું. છેક નેપાળથી સિલોન સુધી તેમની અવિરત યાત્રાઓ ચાલી. અમેરિકા, રશિયા, બ્રહ્મદેશ વગેરેનો પ્રવાસ ખેડીને બૌદ્ધ ધર્મના પ્રચાર-પ્રસાર માટે ભગીરથ કાર્ય કર્યું. તેમણે પોતાના જીવનકાળ દરમિયાન આઠ જેટલાં મૌલિક પુસ્તકો લખ્યાં. હતાં. ઇ.સ. ૧૯૪૬માં આ મહાન સાધકનું પ્રાણ પંખેરું આ જગતને છેલ્લી સલામ કરી ઊડી ગયું.   

Thursday 8 October 2015

૮ મી ઓક્ટોબર

સ્વામી રામતીર્થ

                       પ્રખર ગણિતશાસ્ત્રી રામતીર્થનો જન્મ તા. ૦૮/૧૦/૧૮૭૩ માં પંજાબના એક નાનકડા ગામમાં થયો હતો. બાળપણમાં તે ભારે જિદ્દી હતા. ગણિતમાં તેમને બહુ રસ હતો. તેમનો ગણિતનો અભ્યાસ તો એટલો ઉત્તમ પ્રકારનો હતો કે અઢાર આંકડાની સંખ્યાના સત્તર આંકડાની સંખ્યા સાથેના ગુણાકારની રકમ તરત મોં એ થી જ કહી આપતા. શાળાના પેપરમાં પૂછયેલું  તેરમાંથી કોઇ પણ નવ દાખલા ગણો. તેમણે તેર તેર દાખલા ગણીને લખ્યું કે  તેરમાંથી કોઇ પણ નવ દાખલા તપાસો. એમ.એ. થઇ ગણિતના પ્રધ્યાપક અને આચાર્ય બન્યા. તે દરમિયાન આધ્યાત્મિક લગની લાગી જતાં ૨૭ વર્ષની ઉંમરે તેઓ સ્વામી રામતીર્થ નામ ધારણ કરી સન્યાસી બની ગયા. 



મહાન દોડવીર મિલ્ખા સિંઘ
               દોડ જેવી રમતમાં વિશ્વ ક્ષેત્રે કોઇ ભારતીય નામ લેવાં હોઇ તો, ફક્ત બે જ નામ આપી શકાય એક પી. ટી. ઉષા અને બીજું નામ મિલ્ખા સિંઘનું.
               મિલ્ખા સિંઘ એવી ઝડપથી દોડતા હતા કે જાણે હવામાં ઊડતા હોઇ! તેથી તેમને હવામાં ઊડતા સરદાર તરીકે સૌ ઓળખતા હતા. ૧૯૫૮માં જાપાનના ટોકિયો શહેરમાં યોજાયેલ એશિયાડ રમતોત્સવમાં મિલ્ખા સિંઘે ૪૦૦ મીટર અને ૨૦૦ મીટરની દોડમાં બે વિશ્વ વિક્રમો સ્થાપીને ભારતા ખાતે બે સુવર્ણચંદ્રકો જમા કરાવ્યા હતા.

                ધોરણ-૯ શિક્ષણ અધુરું મૂકી તેઓ પિતાના યાંત્રિક ધંધામાં જોડયા હતા, પરંતુ ત્યાર બાદ ૧૯૫૩માં તેઓ લશ્કરમાં ભરતી થયા ત્યાં તેમને રમત-ગમતની પ્રવૃતિ માટે મોકળું મેદાન મળ્યું. તેમને દોડની રમતમાં વિશેષ રુચિ હતી. ભારત સરકારે તેમને  પદ્મશ્રી ના એવોર્ડથી નવાજ્યા.